Nguồn: tphcm.dangcongsan.vn

     Xuyên suốt các Nghị quyết của Đảng bộ, các Chương trình, kế hoạch, văn bản pháp luật của Chính quyền Thành phố đều đề cập đến vai trò, tầm quan trọng cũng như các giải pháp cần thực hiện để phát triển có hiệu quả nông nghiệp công nghệ cao trên địa bàn TP Hồ Chí Minh giai đoạn tiếp theo.

Mô hình trồng rau thủy canh tại Hợp tác xã Nông nghiệp Tuấn Ngọc -thành phố Thủ Đức. (Ảnh minh họa:hanoimoi.com.vn)

     Xuất phát từ chủ trương, định hướng của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước về phát triển nông nghiệp công nghệ cao trong thời gian sắp tới, Đảng bộ và chính quyền TP Hồ Chí Minh xác định phát triển nông nghiệp công nghệ cao là hướng đi trọng tâm, đột phá trong phát triển nông nghiệp và nông thôn thành phố trong giai đoạn 2021-2030. Từ đó, xuyên suốt các Nghị quyết của Đảng bộ, các Chương trình, kế hoạch, văn bản pháp luật của Chính quyền Thành phố đều đề cập đến vai trò, tầm quan trọng cũng như các giải pháp cần thực hiện để phát triển có hiệu quả nông nghiệp công nghệ cao trên địa bàn TP Hồ Chí Minh giai đoạn tiếp theo.

Tập trung phát triển nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, nông nghiệp sạch, nông nghiệp đô thị

     Theo thống kê, nông nghiệp TP Hồ Chí Minh chỉ chiếm khoảng 1% GRDP toàn thành phố và trong bối cảnh đất nông nghiệp ngày càng bị thu hẹp, điều kiện sản xuất ngày càng khó khăn (đặc biệt là do nguồn đất và nguồn nước bị ô nhiễm do các nhà máy, khu công nghiệp xả thải)… thì phát triển nông nghiệp đô thị, ứng dụng khoa học công nghệ và xu hướng tất yếu và cấp thiết của nông nghiệp Thành phố. Đại hội đại biểu Đảng bộ TP Hồ Chí Minh lần thứ XI, nhiệm kỳ 2020– 2025 diễn ra từ ngày 14/10/ 2020 đến ngày 18/10/2020 đã đề ra được các nhiệm vụ phát triển thành phố Hồ Chí Minh giai đoạn tiếp theo, trong đó đề cập đến việc “phát triển nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, nông nghiệp sạch, nông nghiệp đô thị...”; nhấn mạnh “phát triển khoa học – công nghệ và đổi mới sáng tạo thực sự là động lực chủ yếu phát triển kinh tế xã hội”. Theo đó, Thành phố cần tập trung vào phát triển nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, nông nghiệp sạch, nông nghiệp đô thị. Đẩy mạnh chuyển dịch cơ cấu nông nghiệp; tập trung nghiên cứu, ứng dụng công nghệ sinh học để sản xuất giống cây, giống con chất lượng và năng suất cao, từng bước hình thành trung tâm giống cây, giống con của khu vực; phát triển khoa học - công nghệ, nông nghiệp công nghệ cao gắn với đào tạo nguồn nhân lực để tận dụng tốt cơ hội của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0. Song song với đó, thành phố cần tiếp tục thực hiện hiệu quả, xây dựng bộ tiêu chí nông thôn mới phù hợp với quá trình đô thị hóa của vùng nông thôn; phát triển nông thôn mới lên đô thị nông nghiệp công nghệ cao.

     Nhằm có cơ sở để chính quyền TP Hồ Chí Minh triển khai thực hiện có hiệu quả quan điểm, định hướng của Đảng bộ thành phố về phát triển nông nghiệp công nghệ cao, Đảng bộ TP Hồ Chí Minh đã ban hành Chương trình hành động số 02-CTrHĐ/TU ngày 31/12/2020 về việc thực hiện Nghị quyết Đại hội Đại biểu Đảng bộ TP Hồ Chí Minh lần thứ XI, nhiệm kỳ 2020 – 2025. Trong đó, nhấn mạnh mục tiêu tổng quát là “Nâng cao trách nhiệm nêu gương và năng lực lãnh đạo của Đảng bộ, xứng đáng với niềm tin của Nhân dân; phát huy truyền thống đoàn kết, năng động, sáng tạo, nghĩa tình; huy động hiệu quả mọi nguồn lực, đẩy mạnh ứng dụng khoa học - công nghệ, tận dụng thời cơ cách mạng công nghiệp lần thứ tư và tăng cường hội nhập quốc tế; đảm bảo quốc phòng - an ninh; phát triển nhanh, bền vững, vì cả nước, cùng cả nước, vì hạnh phúc của Nhân dân”. Từ mục tiêu tổng quát này, Chương trình hành động cũng đã xác định các nhiệm vụ trọng tâm nhằm phát triển kinh tế - xã hội địa phương. Riêng ngành nông nghiệp, Đảng bộ Thành phố xác định cần “Tập trung phát triển nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, nông nghiệp sạch, nông nghiệp đô thị, trở thành trung tâm giống cây, giống con của khu vực. Xây dựng chương trình hỗ trợ, phát triển nhóm sản phẩm chủ lực của ngành nông nghiệp thành phố, Xây dựng và áp dụng bộ tiêu chí nông thôn mới phù hợp với quá trình đô thị hóa của vùng nông thôn thành phố; phát triển nông thôn mới theo hướng nông nghiệp đô thị công nghệ cao”; “Tiến hành rà soát và điều chỉnh quy hoạch sử dụng đất, làm cơ sở quy hoạch hạ tầng dịch vụ, cảng, logistics, công nghiệp và nông nghiệp công nghệ cao”.

TP Hồ Chí Minh là địa phương đầu tiên xây dựng Khu Nông nghiệp công nghệ cao theo mô hình đa chức năng

     Trong những năm qua, Ngành nông nghiệp TP Hồ Chí Minh được đánh giá là tiếp tục chuyển dịch theo hướng nông nghiệp đô thị hiện đại, hiệu quả, bền vững, tập trung vào các ngành nông nghiệp công nghệ cao, công nghệ sinh học, kéo theo năng suất lao động tăng bình quân 21%/năm. Mặc dù ngành nông nghiệp Thành phố chiếm tỷ trọng không cao trong toàn bộ nền kinh tế địa phương nhưng vẫn mang lại những kết quả tốt, thu nhập người nông dân ở địa phương vẫn được đảm bảo nhờ việc ứng dụng có hiệu quả các nghiên cứu, kỹ thuật, công nghệ cao vào sản xuất và kinh doanh nông nghiệp.

     Hiểu được tầm quan trọng của việc phát triển nông nghiệp công nghệ cao và nhằm thực hiện có hiệu quả chủ trương, đường lối của Đảng, quan điểm, định hướng của Đảng bộ TP Hồ Chí Minh, chính quyền thành phố cũng đã ban hành các kế hoạch, chương trình hành động cụ thể nhằm thúc đẩy sự phát triển của nền nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao trên địa bàn Thành phố.

Trồng rau theo mô hình nông nghiệp công nghệ cao ở ngoại thành. (Ảnh: Báo Đại đoàn kết)

     Quyết định số 6150/QĐ-UBND của Ủy ban nhân dân TP Hồ Chí Minh ban hành ngày 24 tháng 11 năm 2016 phê duyệt Chương trình Phát triển nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao trên địa bàn TP Hồ Chí Minh giai đoạn 2016-2020, định hướng đến năm 2025 đã xác định nhằm thực hiện chủ trương của Đảng về phát triển ứng dụng công nghệ cao trong kinh tế - xã hội nói chung, nông nghiệp nói riêng, Thành phố cũng thực hiện theo xu huóng chung của cả nước “đã nghiên cứu xây dựng các mô hình ứng dụng nông nghiệp công nghệ cao cũng như xây dựng khu nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao”. TP Hồ Chí Minh là địa phương đầu tiên xây dựng Khu Nông nghiệp công nghệ cao theo mô hình đa chức năng, gắn nghiên cứu, trình diễn, chuyển giao công nghệ với việc tổ chức dịch vụ du lịch sinh thái đồng thời thu hút đầu tư của các doanh nghiệp. Quy mô diện tích của Khu là 88,17 ha được thành phố đầu tư cơ sở hạ tầng đồng bộ. Chương trình cũng chỉ ra được thành tựu của địa phương trong việc tiên phong ứng dụng công nghệ cao trong nông nghiệp, đó chính là “thành phố là đơn vị đi đầu trong cả nước về nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, điển hình trên các lĩnh vực trồng trọt, chăn nuôi, thủy sản.

     Kết quả điều tra sơ bộ về tình hình ứng dụng công nghệ cao trong nông nghiệp tại TP Hồ Chí Minh (năm 2015) cho thấy: hầu hết các hộ nông dân và doanh nghiệp trong phạm vi điều tra điều tra đã áp dụng một số biện pháp kỹ thuật công nghệ cao (trồng cây trong nhà lưới, hệ thống tưới tự động phun sương, nhỏ giọt, máy vắt sữa bò...). Trên địa bàn Thành phố đã hình thành những đơn vị nghiên cứu khoa học công nghệ trong nông nghiệp như: Khu Nông nghiệp Công nghệ cao, Trung tâm Công nghệ sinh học, Trại trình diễn và thực nghiệm chăn nuôi bò sữa công nghệ cao; Các doanh nghiệp sản xuất nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao tiêu biểu như: Công ty cổ phần Giống cây trồng Miền Nam, Công ty cổ phần phát triển và đầu tư Nhiệt đới, Tập đoàn Vingroup. Các nghiên cứu ứng dụng công nghệ cao phục vụ sản xuất nông nghiệp đã được triển khai thông qua các mô hình sản xuất nông nghiệp trong trồng trọt, chăn nuôi và nuôi trồng thủy sản được chú trọng đầu tư xây dựng và nhân ra diện rộng như: Mô hình chăn nuôi trang trại áp dụng công nghệ chuồng kín; mô hình sản xuất rau an toàn, hoa lan trong nhà lưới; mô hình nuôi cá cảnh... góp phần hình thành các vùng sản xuất nông nghiệp, đô thị ứng dụng công nghệ cao trên địa bàn thành phố. Nhiều mô hình nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao có giá trị sản xuất cao như mô hình trồng hoa lan cắt cành, mô hình chăn nuôi bò sữa quy mô lớn (quy mô >100 con bò sữa)”. Có thể thấy rằng, chính quyền TP Hồ Chí Minh đã có những động thái tích cực tiên phong trong việc phát triển nông nghiệp công nghệ cao.

     Tuy đạt được những thành quả đáng khích lệ, nhưng theo Sở Nông nghiệp và PTNT TP Hồ Chí Minh, việc ứng dụng công nghệ cao vào nông nghiệp của thành phố chưa tương xứng tiềm năng; chưa có sự gắn kết giữa nhà khoa học với đơn vị sản xuất... Trong khi đó, quỹ đất phát triển nông nghiệp công nghệ cao ngày càng bị thu hẹp; thiếu nhân lực đáp ứng yêu cầu.

Ra chương trình hành động nhằm thực hiện có hiệu quả định hướng của Đảng bộ địa phương

     Nhằm khắc phục những hạn chế tồn tại, tiếp tục thực hiện quan điểm, định hướng của Đảng bộ TP Hồ Chí Minh nhiệm kỳ 2020-2025 về phát triển nền nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, nông nghiệp sạch, chính quyền Thành phố đã lên kế hoạch, chương trình hành động nhằm thực hiện có hiệu quả định hướng của Đảng bộ địa phương.

     Ngày 10/6/ 2021, Ủy ban Nhân dân TP Hồ Chí Minh đã ban hành Quyết định số 2092/QĐ-UBND về phê duyệt chương trình phát triển giống cây, con và nông nghiệp công nghệ cao trên địa bàn TP Hồ Chí Minh giai đoạn 2020- 2030 đã dự báo được “Phát triển nông nghiệp công nghệ cao là hướng đi tất yếu, nhằm nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm và mang lại lợi nhuận cao hơn cho người nông dân, hướng tới mục tiêu xuất khẩu”. Từ đó, xác định quan điểm phát triển là “Phát triển nông nghiệp công nghệ cao, đổi mới khoa học công nghệ được coi là một trong những giải pháp then chốt, trọng tâm của Thành phố. Mặt khác, nông nghiệp công nghệ cao giúp chủ động trong sản xuất, khắc phục tính mùa vụ, thích ứng với thời tiết và biến đổi khí hậu, đáp ứng nhu cầu phục vụ tái cơ cấu ngành nông nghiệp, nông nghiệp đô thị, nông nghiệp công nghệ cao, nông nghiệp sạch, hội nhập quốc tế, theo hướng nâng cao giá trị gia tăng trên đơn vị diện tích, hiệu quả và phát triển bền vững”. Chương trình cũng xác định mục tiêu tổng quát cần đảm bảo thực hiện chính là “Nâng cao năng lực nghiên cứu, lai tạo và chọn lọc, sản xuất, quản lý giống cây trồng, vật nuôi, thủy sản theo hướng công nghiệp hiện đại; khuyến khích các thành phần kinh tế đầu tư nghiên cứu, sản xuất giống, nhằm đảm bảo cung cấp đầy đủ giống chất lượng cao, góp phần thực hiện thành công định hướng cơ cấu lại ngành nông nghiệp theo hướng nông nghiệp công nghệ cao, nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững giai đoạn 2020 - 2030. Phát triển nông nghiệp công nghệ cao là xu hướng chủ đạo và tất yếu của ngành nông nghiệp Thành phố, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất để tăng năng suất, chất lượng sản phẩm, phục vụ phát triển đô thị theo hướng hiện đại, sản xuất hàng hóa lớn, có năng suất, giá trị gia tăng, chất lượng, hiệu quả, sức cạnh tranh cao và thân thiện với môi trường”.

     Từ quan điểm trên, Ủy ban nhân dân thành phố cũng nhấn mạnh mục tiêu chung đến năm 2030 là “Đẩy mạnh nông nghiệp công nghệ cao, trong đó tập trung vào công nghệ sinh học, công nghệ thông tin, công nghệ tự động hóa và các công nghệ tiên tiến để tạo ra các sản phẩm nông nghiệp chất lượng cao về giống cây trồng, vật nuôi, thủy sản; phương pháp canh tác, nuôi trồng sản phẩm thương phẩm và công nghệ bảo quản nông sản sau thu hoạch, để tạo ra sản phẩm nông nghiệp có năng suất, chất lượng, giá trị gia tăng, an toàn và có sức cạnh tranh cao”. Từ đó, xác định các giải pháp cần thực hiện để phát triển nông nghiệp công nghệ cao trên địa bàn TP Hồ Chí Minh như sau:

     Quy hoạch và mở rộng, nâng cấp cơ sở hạ tầng khu, vùng sản xuất phát triển giống và nông nghiệp công nghệ cao: (i) Nâng cao năng lực nghiên cứu và ứng dụng khoa học công nghệ; (ii) Đào tạo nguồn nhân lực công nghệ cao; (iii) Nâng cao năng lực quản lý; (iv) Xúc tiến thương mại về giống, sản phẩm nông nghiệp; (v) Tăng cường hợp tác trong nước và quốc tế; (vi) Đẩy mạnh cải cách, hỗ trợ, cải thiện môi trường đầu tư sản xuất, nâng cao khả năng hội nhập quốc tế; (vii) Có chính sách phù hợp thúc đẩy sự phát triển nông nghiệp công nghệ cao.

     Ủy ban nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh cũng đã xác định cần xây dựng và triển khai thực hiện các chính sách dưới đây nhằm phát triển mạnh mẽ và bền vững nền nông nghiệp công nghệ cao trên địa bàn thành phố: Chính sách khuyến khích chuyển dịch cơ cấu nông nghiệp đô thị trên địa bàn Thành phố, trong đó nghiên cứu bổ sung nội dung thu hút đầu tư hiệu quả cho phát triển giống cây trồng, vật nuôi, thủy sản và nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, nhất là lĩnh vực đất đai, vốn và khoa học, công nghệ.

     Chính sách khuyến khích phát triển hợp tác xã, mô hình liên kết trong sản xuất và tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp theo chuỗi, trọng tâm là mối liên kết giữa nông dân, tổ hợp tác, hợp tác xã với các doanh nghiệp cung ứng, tiêu thụ nông sản; khu nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao và các cơ sở ứng dụng nông nghiệp công nghệ cao khác, nhằm phát huy vai trò hạt nhân của mối liên kết khu và vùng trong chuyển giao công nghệ, đào tạo nguồn nhân lực và liên kết sản xuất, tiêu thụ theo chuỗi giá trị ngành hàng.

     Chính sách kích cầu đầu tư tạo điều kiện để thu hút các tập đoàn, doanh nghiệp trong nước và ngoài nước đầu tư dự án theo mô hình liên kết, mô ứng dụng công nghệ thông tin, kinh tế số, kinh tế tuần hoàn và các mô hình tiên tiến hiện đại khác phù hợp vào phát triển giống cây, con và nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao; ươm tạo doanh nghiệp.

     Các quy định liên quan cơ chế, chính sách ưu đãi tạo điều kiện mời gọi các nhà đầu tư tham gia phát triển giống cây, con và nông nghiệp công nghệ cao và đầu tư sản xuất tại các khu nông nghiệp công nghệ cao trên địa bàn thành phố.

     Cơ chế chính sách về vốn, bao gồm vốn tín dụng và vốn đầu tư, trong đó ngân sách Nhà nước hỗ trợ vốn đầu tư.

     Trong thời gian sắp tới, muốn ngành nông nghiệp TP Hồ Chí Minh phát triển vững mạnh, tạo điều kiện cho sự phát triển bền vững kinh tế, xã hội địa phương, điều quan trọng là Đảng bộ và Chính quyền Thành phố cần tiếp tục chủ động trong việc lãnh đạo, trực tiếp triển khai thực hiện có hiệu quả các chủ trương, quan điểm, định hướng phát triển nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao./.

                                                                                                                                                              CM