Chicuccntyhcm.gov.vn
Log in
Giới thiệu
Trao đổi
Quy trình ISO
Lịch làm việc
Hoạt động ngành
Hoạt động đoàn thể
Khoa học kỹ thuật
Kiến thức tiêu dùng
Lịch làm việc
Thông tin thị trường
Thư giãn
Thư viện
Tin tức hoạt động
Trả lời bạn đọc
WTO
Báo cáo tuần
Chương trình trọng điểm
Cơ sở an toàn dịch
Cơ sở an toàn thực phẩm
Cơ sở giết mổ
Cơ sở kinh doanh trứng gia cầm
Kho lạnh
Phúc đáp công văn - LTY
Thông tin dịch bệnh
Tình hình kiểm dịch
Tuyên truyền
Xử lý vi phạm
Đề phòng gây ô nhiễm môi trường của các hố chôn gia súc, gia cầm
4. April 2009 00:00
Lượt xem: 7712
Comments (0)
Tác giả: TS Nguyễn Hoa Lý
Dịch cúm gia cầm trong năm 2004 xẩy ra trên 57 tỉnh, thành phố, gây tổn thất nặng nề. Tổng số gia cầm mắc bệnh, chết và tiêu huỷ hơn 43,9 triệu con, trong đó có 30,4 triệu con gà, 13,5 triệu con thuỷ cầm 74,89 triệu quả trứng gia cầm và thuỷ cầm và 25,75 triệu quả trứng chim các loại. Các tỉnh có số gia cầm chết và tiêu huỷ nhiều nhất là Long An, Tiền Giang, TP. Hồ Chí Minh, Đồng Nai và Hà Tây. Năm 2005 – 2006, dịch lở mồm long móng (LMLM) xẩy ra trên hơn 50 tỉnh, thành phố với số lượng trâu bò bị chết và tiêu huỷ 2472 con, 23517 lợn. Hầu hết xác gia súc, gia cầm đều bị tiêu huỷ, chôn lấp tại khu vực có dịch, gần trang trại chăn nuôi vì vậy việc giám sát ô nhiễm môi trường khu vực chôn lấp và kịp thời đề xuất các giải pháp khắc phục là việc làm cần thiết.
Cục Thú y sẽ tiến hành kiểm tra, khảo sát chất lượng nguồn nước ngầm tại một số tỉnh có số lượng gia súc gia cầm chôn lấp cao năm 2004 và 2005 đồng thời hỗ trợ xử lý.
1. Quá trình phân huỷ xác động vật sau khi chôn lấp
Xác động vật bao gồm chất đạm, xơ, bột đường, chất béo, chất khoáng, và một số loại vi sinh vật, mầm bệnh. Sau khi bị chết, xác động vật sẽ được phân huỷ tương tự quá trình vô cơ hoá chất hữu cơ trong tự nhiên. Tốc độ và thời gian phân huỷ tuỳ thuộc vào các yếu tố môi trường như nhiệt độ, ẩm độ, lượng oxy trong đất, pH và đặc biệt hệ thống sinh vật trong môi trường. Hệ sinh vật tham gia vào quá trình phân huỷ xác động vật trong đất rất phong phú bao gồm vi sinh vật, nấm mốc, nấm men, nguyên sinh động vật, côn trùng và các loại động vật sống trong đất. Các chất sát trùng, axit, bazơ mạnh làm cản trở quá trình phân huỷ. Quá trình phân huỷ gồm 2 giai đoạn:
Giai đoạn thối rữa: Tùy nhiệt độ môi trường mà sự thối rữa bắt đầu xẩy ra sau khi con vật chết từ 2 đến 8 giờ. Vi sinh vật yếm khí trong ống tiêu hóa tăng số lượng để phân huỷ chất hữu cơ trong ruột già, dạ dày, ruột non. Sau đó, niêm mạc, cơ của ống tiêu hoá bị chương phồng do áp lực của các chất khí tạo ra trong quá trình phân huỷ làm ống tiêu hóa bị vỡ, vi sinh vật từ đây sẽ phát triển nhanh chóng ra khắp xoang bụng, xoang ngực và sau đó tấn công vào cơ, tuỷ xương. Nếu xác chết có nhiều hoá chất, kháng sinh, các chất diệt khuẩn sẽ làm quá trình chậm lại. Nhiệt độ môi trường thấp hơn 4oC cũng là yếu tố cản trở sự thối rữa. Sản phẩm của giai đoạn này bao gồm các diamin, các amin, các mảnh peptit, chất khoáng, các chất tạo mùi như sunfuahydro, amonia, mercaptan, sunfit hữu cơ và các vi sinh vật gây bệnh. Trong xác động vật các loại vi trùng như E.coli, Salmonella có thể tồn tại trong thời gian khá dài, đặc biệt những loài có nha bào như B.anthrasis, Clostridium tetani ... có thể sống được nhiều năm trong xác chết và trong đất.
Giai đoạn khoáng hóa: Giai đoạn khoáng hóa xẩy ra ngay sau giai đoạn thối rữa. Hệ thống vi sinh vật tham gia vào quá trình biến các chất hữu cơ thành vô cơ mà cây trồng có thể hấp thu được. Sản phẩm có chứa nitơ được biến đổi thành amonia, nitrite và nitrate. Các chất photpho hữu cơ trong tế bào động vật thành các dạng muối sodiumphosphate hoặc potasium phosphate. Các a.amin có chứa lưu hùynh như Methionin, Systein sẽ trở thành các muối vô cơ sodiumsulphate, potasium sulphate. Quá trình khoáng hoá xẩy ra nhanh hay chậm tuỳ thuộc vào nhiệt độ, ẩm độ, pH và các yếu tố khác như hệ thống vi sinh vật, thực vật trong đất.
2. Khả năng gây ô nhiễm môi trường của các hố chôn lấp
Biện pháp tiêu huỷ gia súc gia cầm mắc bệnh là biện pháp mạnh nhằm tiêu diệt tận gốc sự phát tán mầm bệnh. Có 2 phương pháp để tiêu huỷ xác chết là đốt và chôn nhưng với điều kiện thực tế ở Việt nam, đốt là phương pháp ít được áp dụng vì các lý do chi phí tiêu huỷ và thời gian và các lý do khác. Chôn lấp là biện pháp thường được sử dụng vì nhanh chóng, ít tốn kém nhưng lại có ảnh hưởng đến môi trường. Khả năng gây ô nhiễm môi trường của các hố chôn lấp phụ thuộc vào các yếu tố sau:
- Số lượng gia súc, gia cầm bị chôn lấp/ đơn vị diện tích. Số lượng càng lớn thì khả năng gây ô nhiễm càng cao.
- Điều kiện thổ nhưỡng của khu vực chôn lấp: tính chất đất (đất mùn, đất sét, cát ...), mực nuớc ngầm cao hay thấp.
- Vị trí chôn lấp: gần hay xa nguồn nước, khu vực dân cư, chăn nuôi, bãi chăn thả.
- Hệ sinh vật ( vi sinh, động, thực vật) khu chôn lấp và kỹ thuật chôn lấp.
Ô nhiễm không khí: sự ô nhiễm không khí hầu như chỉ xẩy ra trong giai đoạn đầu của quá trình chôn lấp - tức là sau khi chôn 10 ngày đến 1 tháng. Trong giai đọan này sự thối rữa xác chết xẩy ra trong điều kiện yếm khí hoặc vi hiếu khí tạo ra các sản phẩm có độc tính cao. Khí độc dễ dàng khuyếch tán vào môi trường không khi gây mùi hôi thối, ô nhiễm không khí.
Ô nhiễm đất: trong giai đoạn đầu sự hô hấp của đất khu vực chôn lấp gia tăng cho đến khi tốc độ oxy hóa chất hữu cơ cao nhất, nhưng vì một số lượng lớn chất hữu cơ tích tụ trong đất sẽ tạo ra sự mất cân bằng, làm chậm sự phát triển của cây, làm cản trở sự lưu thông không khí trong đất, làm giảm nhanh chóng tóc độ thấm nước và sự hòa tan khí oxy. Ở những vùgn này quá trình phân hủy yếm khí tạo ra nhiều sản phẩm trung gian có độc tính cao. Lượng oxy có thể bị giảm đến mức rất thấp, vì vậy, chu trình khoáng hóa chất dinh dưỡng đã bị ảnh hưởng. Sự thiếu hụt oxy sẽ khử các sản phẩm của quá trình phân hủy hiếu khí thành CH4, NO3 biến đổi thành khí N2O và N2, muối SO42- thành H2S. Hầu hết những sản phẩm của quá trình phân hủy kỵ khí không được cây trồng hấp thụ và rất độc cho cây.
Trong xác chết có nhiều loại vi trùng, virus và trứng ký sinh trùng gây bệnh, vi trùng đường ruột như E.coli, Salmonella, Shigella, Proteus, Arizona. Theo nghiên cứu của A.Kigirov 1982, Nanxena 1978 và Bonde 1967 vi trùng gây bệnh Brucella có thể tồn tại 74 – 108 ngày, Salmonella 3-6 tháng, Leptospira 3-5 tháng. Các loại vi trùng có nha bào như Bacillus anthracis tồn tại 10 năm (gần đây có tài liệu công bố vi khuẩn tồn tại được 20 năm), B.tetani tồn tại và còn khả năng gây bệnh 3-4 năm. Nguyên sinh động vật, côn trùng, giun, dế sống trong đất có thể mang mầm bệnh lên lớp đất bề mặt, sau đó phát tán đi xa. Con người, gia súc, gia cầm có thể bị cảm nhiễm do tiếp xúc trực tiếp với mầm bệnh.
Ô nhiễm nước: Theo kết quả điều tra năm 2003 – 2004, cả nước có trên 87% các trại chăn nuôi gia súc, gia cầm sử dụng nước ngầm. Trong đó một tỷ lệ lớn các giếng nước này dùng chung cho người và gia súc vì vậy nếu nguồn nước bị ô nhiễm thì rất nguy hiểm. Các chất hữu cơ, vô cơ, các loại mầm bệnh sẽ theo mạch ngang xâm nhập vào nguồn nước. Người, gia súc, gia cầm có thể bị bệnh do Salmonella, E.coli, Shigella, Proteus, Arizona ...do việc sử dụng nguồn nước chất lượng kém.
Để hạn chế nguy cơ gây ô nhiễm môi trường do việc chôn lấp xác gia súc chết cần chú ý:
- Chọn vị trí chôn lấp: cách xa nội thành, nội thị, khu dân cư, xa khu vực khai thác nước ngầm, nước mặt phụ vụ sinh hoạt. Những trang trại có diện tích rộng, số lượng xác chết gia súc gia cầm không quá lớn có thể chôn ngay trong trang trại nhưng phải cách xa khu nhà người ở, khu chuồng nuôi và giếng nước ít nhất 100m.
- Đào hố và chôn lấp: chiều rộng dài của hố chôn tuỳ thuộc vào số lượng xác chết cần chôn lấp hoặc phương tiện đào hố nhưng độ sâu phải đạt > 2m; đáy hố chôn phủ lớp vật liệu chống thấm để cô lập các chất ô nhiễm, giảm ô nhiễm nguồn nước xung quanh; tránh làm cháy hoặc rách lớp vật liệu chống thấm do dùng dầu hay xăng đốt xác chết trong hố; phun thuốc sát trùng hoặc rải 01 lớp vôi bột đáy hố chôn để giảm sự khuếch tán mầm bệnh; xác chết được đổ vào hố chôn, nén chặt. Xác chết phải cách mặt đất 1 – 1,5m; phun thuốc sát trùng hoặc rải vôi bột phủ lớp trên cùng xác chết; lấp đất và nén thật chặt.
- Trong vòng 1- 3 tuần đầu sau khi chôn lấp, cần thường xuyên kiểm tra hố chôn để phát hiện sớm hiện tượng lún sụt, bốc mùi để xử lý kịp thời. Các trang trại có hố chôn lấp gia súc gia cầm, cần được định kỳ kiểm tra nguồn nước giếng.
0805e80b-07bf-45db-be3f-a8d817a11462|0|.0
Khoa học kỹ thuật
Add comment
Name*
Required
Please choose another name
E-mail*
Required
Please enter a valid e-mail
Website
Please enter a valid URL
b
i
u
quote
Required
Comment
Preview
Comment
Notify me when new comments are added
The captcha text was not valid. Please try again.
Liên kết website
Chọn liên kết
Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn
Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn
Your browser does not support the video tag.
Your browser does not support the video tag.
>
phuc tue