Bệnh do herpesvirus ở cá chép koi (KHVD) là bệnh nhiễm herpesvirus (18) có khả năng lây lan và gây nhiễm virus huyết cấp tính trong cá chép thường (carp: Cyprinus carpio) và các biến thể như cá chép koi (koi carp) và cá chép ma (ghost carp) (16).

Tác nhân sinh bệnh học (aetiological agent), các dòng (strains) tác nhân gây bệnh

Tác nhân sinh bệnh học là koi herpesvirus (KHV) thuộc họ Herpesviridae (18, 45) mặc dù virus này cũng có tên là virus gây viên thận kẽ và hoại tử mang thở của cá chép (carp interstitial nephritis and gill necrosis virus – CNGV) (20, 30). Waltzek và cộng sự (42) đưa ra bằng chứng để giúp phân loại virus này là herpesvirus, và đặt tên là cyprinid herpesvirus 3 (CyHV-3), kèm theo danh pháp của các cyprinid herpesvirus khác: CyHP-1 (virus đậu cá chép [carp pox virus], virus ung thư mụn sần ở cá [fish papilloma virus]) và CyHV-2 (virus gây hoại tử hệ thống tạo huyết của cá vàng [goldfish haematopoietic necrosis]). Các phân tích kết chuỗi của phần gen di truyền đã cho thấy rằng KHV có liên quan gần với CyHV-1 và CyHV-2, và có liên quan xa với virus cá da trơn nước ngọt (Ictalurid herpesvirus: IvHV-1) và Ranid (ếch) herpesvirus (RaHV-1) (42). Gần đây, Aoki và cộng sự (2) đã mô tả đầy đủ kết chuỗi gen di truyền của KHV và nhận diện 156 đơn vị gen mã hóa các protein. Họ chỉ ra rằng 15 gen của KHV có tương đồng với các gen trong IcHV-1, xác nhận đề xuất xếp KHV vào họ Herpesviridae. Các ước tính gần đây về gen di truyền của KHV biến thiên từ ít nhất 150 kbp (14) đến 270 kbp (20), nhưng kích thước này gần đây được xác nhận là 295 kbp (2, 42). Các ước tính về kích thước của hạt virus (virion) cũng có khác nhau. Vỏ bao hạt nhân (nucleocapsid) của virus đem nhuộm âm (negative-stained) đã được đo lường là có đường kính 103 – 112 nm, được bao quanh bởi vỏ bao ngoài (envelope) (18, 20, 40). Vỏ bao hạt nhân của virus đã được cắt lát mỏng (thin-sectioned) đã đo được đường kính là 78–84, 80–110 và 110–120 nm (5, 6, 18, 28).

So sánh các di truyền của các dòng KHV phân lập được từ các vùng địa lý khác nhau, bằng các phân tích giới hạn enzyme (restriction enzyme analysis) (12, 16) hay bằng các phân tích kết chuỗi nucleotide (32) đã cho thấy di truyền của các dòng KHV này thực tế là giống nhau. Giống vậy, các polypeptides của các dòng KHV phân lập được từ các vùng địa lý khác nhau đều tương tự nhau, mặc dù một dòng phân lập được từ Israel có thêm hai polypeptide (11, 12). Aoki và cộng sự (2) đã so sánh đầy đủ kết chuỗi di truyền của ba dòng KHV phân lập được từ Nhật Bản, Israel và Mỹ. Các di truyền này cho thấy rất giống nhau ở mức độ kết chuỗi, với dòng của Israel và Mỹ thì gần nhau hơn so với dòng của Nhật Bản. Ba dòng này được giải thích là đã được sinh ra từ hai nhánh (lineage) là nhánh Nhật Bản và nhánh Israel-Mỹ, vốn có nguồn gốc chung.

Bệnh do Herpesvirus ở cá chép Koi.pdf (318,29 kb)