Kể từ khi cúm gia cầm xuất hiện, Việt Nam đã trải qua nhiều tổn thất cũng như thành công trong nỗ lực phòng, chống cúm của mình. Tuy nhiên, ngay cả khi đã tuyên bố xóa dịch, nguy cơ cúm gia cầm trở lại luôn tiềm tàng. Ðặc biệt khi virus còn hiện hữu trong môi trường sống, nguy cơ lây nhiễm sang người là rất cao.

Trong bối cảnh các đợt bùng phát cúm gia cầm gần đây đã được kiểm soát ở ranh giới 11 tỉnh, thành phố, báo giới có phần lạc quan về việc Chính phủ sẽ sớm công bố xóa dịch trên toàn quốc.

Trong bối cảnh diễn biến cúm gia cầm trên thế giới đang biến đổi không ngừng, các quốc gia cùng chia sẻ mối quan ngại về một đại dịch cúm gia cầm ở người. Lịch sử đã cho thấy những cảnh báo mạnh mẽ về đại dịch ở người, do vậy sẽ là không khôn ngoan nếu con người thờ ơ trước những cảnh tỉnh của thiên nhiên.

Trên thực tế, mặc dù các đợt dịch có thể được dập tắt ở các quốc gia nhưng virus cúm gia cầm có khả năng tồn tại và hiện hữu trong nhiều năm ở các quốc gia có dịch. Trong khi chim hoang dã và chim di cư là các tác nhân gây bệnh, việc xóa sổ hoàn toàn căn bệnh này hầu như là không khả thi. Thêm vào đó, các chủng virus lây truyền ở gia cầm có khả năng biến đổi, trở nên có độc lực cao - một số chủng có thể lây nhiễm cho các loài khác, trong đó có người. Do vậy, vấn đề chỉ còn là thời gian, trước khi chủng virus cúm gia cầm có thể lây truyền từ người sang người, gây nên đại dịch cúm gia cầm ở người.

Vậy điều gì có thể xảy ra khi đại dịch cúm ở người xuất hiện? Bà M. Chan, Tổng Giám đốc điều hành của Tổ chức Y tế thế giới, trong bài phát biểu gần đây tại Diễn đàn chuẩn bị ứng phó trước đại dịch ở người, nhấn mạnh rằng nguy cơ lây lan trên toàn cầu là khó tránh khỏi với tính chất lây lan mạnh của cúm. Các quốc gia có thể bằng các biện pháp như đóng cửa biên giới và hạn chế đi lại nhằm trì hoãn sự xuất hiện và lây lan của virus nhưng không thể ngăn chặn hoàn toàn được sự lây lan qua biên giới của virus cúm. Thêm vào đó, sự lây lan không biên giới sẽ diễn biến rất nhanh. Phần lớn các chuyên gia dự đoán rằng, chỉ mất vài tháng để một đại dịch ở người phát triển trên phạm vi toàn cầu. Ngoài ra, bệnh tật lan tràn sẽ xảy ra. Nếu đại dịch xảy ra, có thể dự đoán là 20 phần trăm số dân thế giới sẽ bị mắc bệnh. Tử vong tăng đột biến, theo đó cũng sẽ xảy ra và việc cung cấp thuốc men và các thiết bị y tế sẽ trở nên thiếu thốn. Vaccine và các loại thuốc kháng virus - hình thức can thiệp y tế quan trọng nhất để giảm bệnh và tử vong trong quá trình đại dịch diễn ra - sẽ trở nên thiếu thốn ở tất cả các quốc gia ngay khi đại dịch nổ ra, cũng như nhiều tháng sau đó. Việc này sẽ dẫn đến sự thiếu hụt nghiêm trọng của bệnh viện và cơ sở y tế. Dự đoán là khoảng 6,4 triệu người cho đến 28 triệu người sẽ cần đến chăm sóc y tế trong một thời gian ngắn với bối cảnh nạn dịch ở người bùng phát. Khoảng gần một tỷ người có nguy cơ bị nhiễm bệnh.

Ðiều này sẽ dẫn đến những tổn hại về kinh tế và xã hội. Tỷ lệ lớn về số người ốm và người lao động vắng mặt là một trong những đặc tính của đại dịch ở người và điều này dẫn đến những tổn thất về kinh tế, xã hội khôn lường. Mặc dù các tổn thất về xã hội và kinh tế có tính tạm thời, chúng đều trở nên nghiêm trọng hơn trong bối cảnh các nền kinh tế và xã hội có liên quan mật thiết đến nhau.

Liệu có thể tránh được tình huống xấu nhất hay không? Nếu câu trả lời là có, chính quyền ở mỗi quốc gia cần tăng cường giám sát việc chăn nuôi, buôn bán gia cầm và người dân cần nhận thức được sự nguy hiểm của cúm gia cầm cũng như các biện pháp phòng, chống và nâng cao cảnh giác với căn bệnh này.

Tất cả mọi quốc gia cần sẵn sàng

Tổ chức Y tế thế giới đã công bố hàng loạt các biện pháp chiến lược nhằm đối phó với đại dịch cúm ở người. Những biện pháp này được xây dựng nhằm cung cấp các biện pháp đối phó khác nhau, tùy thuộc tiến triển của tình huống. Các biện pháp đối phó tùy thuộc các giai đoạn khác nhau của đại dịch như giai đoạn cảnh báo, giai đoạn xuất hiện vi- rút gây đại dịch, giai đoạn tuyên bố đại dịch xuất hiện và khả năng lây lan trên toàn cầu của dịch.

Các biện pháp này chủ yếu tập trung vào các biện pháp kiểm soát cụ thể được phát triển bởi Tổ chức Nông lương Liên hợp quốc (FAO) và Tổ chức Sức khỏe Ðộng vật thế giới (OIE), như sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan chăm sóc sức khỏe người và sức khỏe gia cầm, tăng cường truyền thông về nguy cơ rủi ro cho người dân ở nông thôn và cải thiện các biện pháp tiếp cận với việc phát hiện virus trong môi trường sống. (nguồn báo Nhân Dân)