Bị cước chân và bị lạnh dẫn đến chết và giảm thân nhiệt là những nguyên nhân phổ biến của những trường hợp chết ở con vật nhỏ do trời lạnh. TS. W Dee Whittier – Bác sỹ thú y Đại học Virginia xem xét cách làm thế nào, với biện pháp quản lý thích hợp để tránh được những thiệt hại này.
Bị cước chân là hiện tượng gây đau đối với các bộ phận trên cơ thể xảy ra khi các bộ phận này bị lạnh. Các bàn chân là vị trí phải chịu nhiều nhất. Tai và đuôi bị lạnh dẫn đến những thay đổi vẻ bề ngoài của bò nhưng không ảnh hưởng nhiều đến năng suất của chúng. Chân bị lạnh thường làm bê con bị giết hoặc sẽ chết. Đôi khi vú của bò đẻ bị lạnh sẽ gây bệnh viêm vú và thường giảm sản lượng sữa ít nhất là ¼ lượng sữa.
Bê con mới sinh thường gặp nguy hiểm nhất vì người chúng chưa khô và chúng có diện tích thân lớn liên quan đến tổng khối lượng cơ thể. Bê con không có đủ khả năng duy trì nhiệt độ trong vài giờ đầu sau khi sinh. Bê con mới sinh có hệ thống tuần hoàn máu chậm để có khả năng đáp ứng được với những biến đổi của thời tiết lạnh hơn so với những con vật trưởng thành.

Tình hình thời tiết có ảnh hưởng lớn đến nguy cơ bị cước chân và giảm thân nhiệt, ở mức trên và vượt qua nền nhiệt độ thấp. Gió thường là yếu tố lớn nhất. Sự ảnh hưởng của gió thường được nói đến là gió lạnh và cho biết cách con vật sống ‘cảm nhận nhiệt độ’. Gió lạnh là khi trời lạnh có gió thổi làm cho không khí lạnh hơn vài độ so với thực tế. Độ ẩm có ảnh hưởng lớn đến bệnh cảm lạnh cũng vì không khí ẩm có thể làm mất nhiều hơi ấm của con vật.
Bê con bị lạnh không thể duy trì nhiệt độ cơ thể đủ cao để giúp cơ thể hoạt động. Bê con mới sinh có mô cơ thể đặc biệt được gọi là “khối mô mỡ” giúp chúng đối phó với nhiệt độ lạnh. Trong suốt mùa lạnh chất béo này bị vỡ ra và tạo hơi nóng giúp bê con được ấm hơn. Tuy nhiên, thời tiết lạnh có thể đánh bại bộ máy bảo vệ và bê con bị chết.
Lượng sữa đầu ăn vào (colotrum) và hoạt động cơ thể giúp bê con duy trì và tạo hơi ấm mà chúng cần cho quá trình vận động bình thường của cơ thể. Những con mẹ chu đáo hay liếm láp bê con mới sinh và khuyến khích hoạt động này và cho ăn sữa colostrum. Những con mẹ thiếu kinh nghiệm và ít quan tâm đến con có thể để bê con bị lạnh đến mức chúng trở nên chậm chạp và thân nhiệt cao.
Những gợi ý để phòng cước chân và giảm thân nhiệt.
• Tạo hàng rào chắn gió cho bò đẻ khi nhiệt độ lạnh xuống dưới 20º F
• Cung cấp ổ rơm cho bò đẻ khi nhiệt độ lạnh dưới 10º F. Thường cách thuận tiện nhất để thực hiện được việc này là cuộn tròn một hố cỏ khô.
• Chuồng bò đẻ và bê con dưới 1 ngày tuổi khi gió lạnh dưới 10º F bê con không thể giữ ấm vì tuyết hay mưa. Nên nhớ rằng chuồng nuôi có thể có hại vì các sinh vật có thể gây bệnh tiêu chảy và viêm phổi cho con vật sống trong chuồng. Tìm ra sự cân bằng hợp lý bảo vệ bê con khỏi cảm lạnh nhưng không để chúng tiếp xúc với vi trùng gây bệnh đòi hỏi kỹ thuật đặc biệt khi tình trạng thời tiết khắc nghiệt trong mùa sinh đẻ.
Cách chăm sóc đối với chứng cước chân
•Phát hiện cước chân sớm. Kiểm tra bê con mới sinh cẩn thận khi điều kiện có hại. Nếu đỉnh tai bị lạnh thì chân cũng có nguy cơ lớn bị tổn thương.
•Các mô tan nhanh nhất có thể. Nhiều trường hợp bị cước chân xảy ra trong quá trình này.
•Phải ngăn các mô trước đó được làm tan lạnh trở lại. Điều này gần có nghĩa là chuồng nuôi được giữ ấm trong vài ngày. Vì rủi ro đối với sự tuần hoàn từ các mô bị lạnh ban đầu sẽ lạnh trở lại một cách dễ dàng.
•Các mô hết lạnh nên được giữ ấm. Nếu các mô bị lạnh vào ngày tiếp theo điều đó có thể đủ nguy hiểm đến mức việc cung cấp máu không còn nữa và chân hay các bộ phận khác sẽ bị hoạt tử.

Cách chăm sóc đối với chứng giảm thân nhiệt
•Theo dõi bê con mới sinh trong suốt mùa lạnh là điều quyết định. Bê con thường được khoẻ mạnh, khi được ăn lượng lớn sữa đầu colostrum. 4 chân nên được giữ ấm.
•Bê con bị lạnh nên được giữ ấm và ăn sữa colostrum ấm. nếu chúng không ăn sau đó nên cho ăn bằng bình hoặc ống hoặc ăn sữa thay thế.
•Một số kỹ thuật sưởi ấm có thể có lợi. Một vài giờ trên sàn của xe nâng nhỏ có máy sưởi sẽ cứu được nhiều bê con. Máy sấy tóc cả làm khô và sưởi ấm cho bê con. Đèn sưởi cũng rất tốt cho bê con. Chăn điện cũng có thể rất hiệu quả. Một số người chăn nuôi làm cả những cái thùng có hệ thống sưởi ấm rất hiệu quả.
•Các trường hợp giảm thân nhiệt nặng cần sự quan tâm đặc biệt. Đôi khi việc giữ ấm ngoài cơ thể bê con dịch chuyển dòng máu từ các cơ quan quan trọng và gây chết. Tắm nước ấm có thể giữ ấm cho bê con rất nhanh nhưng đôi khi một số con bị chết. Giải pháp giữ ấm này hay bơm ấm của các bác sỹ thú y có thể khắc phục được vấn đề này.
Sự chăm sóc và quan tâm cẩn thận trong suốt thời tiết lạnh có thể giúp bê con sống và nâng cao lợi nhuận ở những lần sau.
January 2010

http://www.thecattlesite.com - Người dịch: Nguyễn Thanh Hoài
Nguồn: vcn.vnn.vn