Ngày càng có nhiều bằng chứng cho thấy các hệ thống thực phẩm có thể là đường dẫn chính đến tình trạng kháng vi khuẩn (AMR), điều này cho thấy sự cần thiết phải cảnh giác hơn với tình trạng kháng sinh được sử dụng trong các trang trại.

Trong khi tình trạng kháng kháng sinh lần đầu tiên được mô tả vào năm 1940, sự hiểu biết khoa học về vô số con đường mà tình trạng này xuất hiện và lây lan vẫn còn trong giai đoạn sơ khai. Việc sử dụng các sản phẩm kháng sinh tổng hợp nhằm tiêu diệt vi khuẩn, virus, ký sinh trùng và nấm trong hệ thống nông nghiệp và thực phẩm một cách bừa bãi trên toàn cầu đòi hỏi một nỗ lực phối hợp để giảm thiểu rủi ro của AMR.

Trong bối cảnh thực phẩm từ khắp nơi trên thế giới ngày nay thường xuyên chứa kháng sinh kháng E. coli và Salmonella, biện pháp khuyến khích việc sử dụng khôn ngoan các kháng sinh có thể sẽ rất hữu ích trong việc làm giảm sự xuất hiện và lây lan của AMR.

Báo cáo, được đưa ra trong Tuần lễ nhận thức về tình trạng kháng Kháng sinh, một sáng kiến chung của FAO, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và Tổ chức Thú y thế giới (OIE) để nâng cao nhận thức về một trong những mối đe dọa lớn nhất đối với sức khỏe toàn cầu, tóm tắt tầm quan trọng của AMR trong thực phẩm và đặc biệt là ngành chăn nuôi, trong đó dự kiến sẽ chiếm 2/3 mức tăng trưởng của việc sử dụng kháng sinh trong tương lai.

Khuyến nghị của báo cáo là cần hỗ trợ và theo đuổi nghiên cứu liên quan đến việc xác định trình tự phân tử và phân tích dịch tễ học, các vi khuẩn kháng xâm nhập vào hệ vi khuẩn ruột của con người và động vật như thế nào cũng như sự cần thiết để tạo ra quy trình giám sát tiêu chuẩn hóa và cơ sở dữ liệu để từ đó xây dựng các mô hình đánh giá rủi ro đầy đủ.

Việc sử dụng kháng sinh chỉ để thúc đẩy tăng trưởng động vật phải được loại bỏ. Thay vào đó, cần sử dụng nhiều hơn các lựa chọn thay thế cho thuốc kháng sinh để tăng cường sức khỏe động vật, bao gồm cả các chương trình tiêm chủng tăng cường. Báo cáo kêu gọi dư lượng kháng sinh trong môi trường, đặc biệt là trong các nguồn nước, cần được theo dõi như các chất độc hại khác.

Một số ví dụ được nêu ra trong báo cáo như ong mật tại Hoa Kỳ có vi khuẩn đường ruột khác hơn so với ong ở các nơi khác, điều này phản ánh tình trạng sử dụng tetracycline trong tổ ong từ những năm 1950. Các trang trại nuôi cá ở Biển Baltic có lượng gien AMR ít hơn các hệ thống nuôi trồng thủy sản ở Trung Quốc, hiện nay được coi là môi trường chứa đựng các gien kháng quinolone - một loại thuốc quan trọng con người sử dụng ngày càng nhiều do tình trạng kháng với kháng sinh cũ như tetracycline ngày càng tăng.

Những phát hiện gần đây về tình trạng kháng kháng sinh colistin ở một số nước cũng nhấn mạnh sự cần thiết phải nghiên cứu kỹ lưỡng các thực hành chăn nuôi, vì thuốc đã được sử dụng trong nhiều thập kỷ ở lợn, gia cầm, cừu, bò và cá nuôi.

Báo cáo tập trung vào chăn nuôi vì nhu cầu đạm động vật trong tương lai được dự đoán tăng. Gia cầm, nguồn protein động vật chính của thế giới, tiếp theo là thịt lợn, là phương tiện chính truyền AMR sang người. Các trường hợp ở Tanzania và Pakistan cũng chứng minh nguy cơ AMR đến từ hệ thống nuôi trồng thủy sản kết hợp sử dụng chất thải nông nghiệp và gia cầm làm thức ăn cho cá.

An toàn sinh học cao có thể làm giảm nguy cơ xuất hiện tình trạng kháng kháng sinh. Tương tự như vậy, việc phòng ngừa tình trạng thực phẩm nhiễm bẩn và loại bỏ các vi khuẩn từ các chuỗi thức ăn có thể là các giải pháp rất hiệu quả trong việc làm giảm lây truyền AMR.

Nguyễn Minh Thu (Theo FAO)