An toàn sinh học trong chăn nuôi heo là tập hợp các biện pháp được áp dụng nhằm ngăn ngừa sự xâm nhập, phát sinh và phát tán của dịch bệnh trong quá trình chăn nuôi. Trong lĩnh vực thú y, an toàn sinh học được hiểu là việc kết hợp đồng bộ các biện pháp nhằm giảm thiểu nguy cơ mầm bệnh xâm nhập vào hoặc rời khỏi trang trại, hộ chăn nuôi (an toàn sinh học bên ngoài), cũng như hạn chế sự lây lan mầm bệnh trong nội bộ trang trại, hộ chăn nuôi (an toàn sinh học bên trong).

An toàn sinh học là nền tảng của mọi chương trình kiểm soát dịch bệnh. Khi được triển khai hiệu quả ngay từ đầu, an toàn sinh học sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho các biện pháp phòng bệnh như tiêm vắc-xin hoặc các biện pháp khác phát huy tác dụng tối đa. Nhờ đó, nguy cơ bùng phát dịch bệnh được giảm thiểu và nhu cầu sử dụng các biện pháp điều trị cũng giảm theo.

Việc nâng cao an toàn sinh học trong chăn nuôi góp phần quan trọng vào việc giảm thiểu dịch bệnh, từ đó mang lại nhiều kết quả tích cực. Khi ít dịch bệnh, hiệu quả chăn nuôi được cải thiện rõ rệt, thể hiện qua các chỉ số như: năng suất sinh sản cao hơn, tốc độ tăng trọng nhanh, khả năng chuyển hóa thức ăn tốt hơn, giảm đáng kể việc sử dụng kháng sinh và đặc biệt là giá trị sản phẩm đầu ra cao hơn nhờ đảm bảo an toàn vệ sinh và chất lượng.

An toàn sinh học là yếu tố then chốt trong phòng chống dịch bệnh trong chăn nuôi heo. Để đạt hiệu quả cao, cần triển khai đồng bộ các nhóm biện pháp sau:

1. Quản lý vật nuôi mới nhập đàn – Ngăn ngừa sự xâm nhập của dịch bệnh

Cần hạn chế tối đa sự tiếp xúc của đàn vật nuôi với động vật bên ngoài, thực hiện cách ly vật nuôi mới nhập ít nhất 21 ngày, theo dõi sức khỏe kỹ lưỡng và chỉ nhập đàn khi đã qua kiểm tra thú y. Ngoài ra, chỉ nên mua con giống từ những cơ sở uy tín, có nguồn gốc rõ ràng và đảm bảo an toàn dịch bệnh.

2. Kiểm soát các yếu tố trung gian truyền bệnh – Ngăn ngừa sự phát tán của mầm bệnh

Một số yếu tố trung gian như chim, gia cầm, loài gặm nhấm và vật nuôi khác (chó, mèo) có thể mang và phát tán mầm bệnh trong trại chăn nuôi. Chim có thể mang mầm bệnh qua chân hoặc hệ tiêu hóa, trong khi chuột, chó, mèo thường lây nhiễm vào nguồn thức ăn hoặc khu vực sinh hoạt của vật nuôi.

Khách đến thăm trại cũng là nguy cơ cao do có thể mang mầm bệnh trên quần áo, giày dép, tay hoặc qua chất tiết từ cơ thể. Do đó, cần có quy trình kiểm soát nghiêm ngặt đối với khách thăm, bao gồm thay đồ bảo hộ và khử trùng trước khi vào khu vực chăn nuôi.

Phương tiện vận chuyển phải được vệ sinh, tiêu độc và sát trùng đầy đủ trước, trong và sau quá trình vận chuyển để tránh mang theo mầm bệnh từ nơi khác.

Thức ăn cho vật nuôi cần được bảo quản đúng cách, tránh ẩm mốc, ô nhiễm. Nguồn nước uống phải đảm bảo chất lượng, được xử lý khử trùng và máng uống cần được vệ sinh thường xuyên.

Mỗi khu vực chuồng trại nên có bộ dụng cụ riêng biệt, không sử dụng chung. Dụng cụ chăn nuôi mang vào hoặc ra khỏi khu vực nuôi phải được rửa sạch, sát trùng cả bên trong lẫn bên ngoài, và chỉ sử dụng sau thời gian khử trùng cần thiết.

3. Quản lý đàn, vệ sinh và khử trùng – Ngăn chặn sự phát sinh dịch bệnh bên trong

Song song với việc ngăn chặn các nguồn xâm nhập và lây lan từ bên ngoài, cần đồng thời thực hiện các biện pháp quản lý nội trại nghiêm ngặt nhằm hạn chế tối đa nguy cơ phát sinh dịch bệnh từ bên trong:

-  Áp dụng nguyên tắc “cùng vào – cùng ra”, quản lý đàn heo theo từng lứa tuổi và khu vực riêng biệt để có chế độ chăm sóc phù hợp và giảm nguy cơ phát tán mầm bệnh. Mật độ chăn nuôi cũng cần được kiểm soát hợp lý, tránh nuôi quá dày làm tăng căng thẳng và nguy cơ phát sinh dịch bệnh.

-  Xử lý xác động vật chết đúng quy trình, không để tồn lưu trong khu vực chăn nuôi, tránh làm phát tán mầm bệnh ra môi trường xung quanh.

-  Quản lý phân thải và kiểm soát ruồi, nhặng, vốn là những tác nhân trung gian lây lan mầm bệnh nguy hiểm trong môi trường chăn nuôi.

-  Khử trùng chuồng trại và khu vực xung quanh định kỳ, kể cả các lối đi, khu vực chứa thức ăn, thiết bị chăn nuôi,... để tiêu diệt mầm bệnh tồn tại trong môi trường.

-  Sử dụng các loại hóa chất khử trùng phù hợp, đúng liều lượng và theo đúng hướng dẫn kỹ thuật nhằm đảm bảo hiệu quả khử trùng và an toàn cho vật nuôi.

Thực hiện tốt các biện pháp an toàn sinh học kết hợp với tiêm phòng vắc-xin đầy đủ sẽ tạo nền tảng vững chắc cho việc kiểm soát và phòng chống dịch bệnh, giúp nâng cao hiệu quả chăn nuôi và đảm bảo an toàn dịch tễ cho cộng đồng.

                                                                              CHI CỤC CHĂN NUÔI VÀ THÚ Y THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

Các biện pháp an toàn sinh học trong chăn nuôi heo

Vệ sinh, tiêu độc khử trùng chuồng trại trước khi đưa vật nuôi vào